مهم ترین پیام عاشورا برای امت اسلامی چه بوده است؟

قیام عاشورا دارای پیام های مهم و سازنده ای برای مسلمانان و تمام آزادی خواهان جهان است و هر محققی با توجه به نوع نگاهش به این واقعه، پیامی را به عنوان مهم ترین پیام عاشورا معرفی کرده است. برخی مهم ترین پیام عاشورا را حفاظت از نماز دانسته اند. برخی دیگر ولایتمداری را مهم ترین پیام عاشورا معرفی کرده اند. عده ای دیگر احیای امر به معروف و نهی از منکر را مهم ترین پیام عاشورا دانسته اند اما بی تردید محور و اساس پیام ها و عبرت های عاشورا، شناخت جریان حق و شناخت جریان باطل و دفاع از جریان حق و ایستادگی در برابر جریان باطل است.

این پیام نه تنها برای مسلمین بلکه برای تمامی آزادی خواهان جهان، پیرو هر دین و مذهبی که باشند می تواند کارساز و راهگشا باشد که این گونه هم بوده است.
گاندی؛ معمار استقلال هند و رهبر ملی مردم این کشور، آزاد کننده ی هندوستان از سلطه ی انگلستان درباره ی امام حسین علیه السلام می گوید: «من برای مردم هند چیز تازه ای نیاوردم، فقط نتیجه ای را که از مطالب و تحقیقاتم درباره ی تاریخ زندگی قهرمان کربلا به دست آورده ام ارمغان ملت هند کردم. اگر بخواهیم هند را نجات دهیم، واجب است همان راهی را بپیماییم که حسین بن علی علیه السلام پیمود».

(بر شطی از حماسه و حضور.ص 283)

(انجمن گفتگوی دینی.برگرفته از نرم افزار شبهات عاشورا شرکت شمیم سافت)

چرا امام حسین علیه السلام حج خود را رها کرده و از مکه خارج شدند؟

نکته ی قابل توجه در رابطه با این که چرا امام حسین علیه السلام حج خود را نیمه تمام رها کرده بودند، سئوال اشتباهی است چرا که اصلاً امام حسین علیه السلام حجی را شروع نکرده بودند تا آن را نیمه تمام رها کرده باشند. از لحاظ فقهی، شروع و ورود به حج از روز نهم ماه ذی حجه است که حاجیان بعد از محرم شدن به عرفات رفته و با وقوف در عرفات اعمال حج شروع می شود. از آن جایی که خروج امام علیه السلام از مکه در روز هشتم ذی حجه امری مسلم است، پس آن حضرت اصلاً حج را شروع نکرده بودند تا آن را نیمه کاره رها کرده باشند.
حال آن چه که از لحاظ تاریخی مورد سئوال قرار می گیرد این است که چه ضرورتی داشت که آن حضرت بدون انجام اعمال حج، مکه را ترک کرده و به سوی کوفه حرکت کردند؟ چرا مدتی دیگر در مکه نماندند تا هم حج را به جا آورده و هم از اجتماع عظیم مردم در صحرای عرفات برای بیدار سازی مردم استفاده کنند؟!

در پاسخ به این سئوال مهم، دلایلی برای خروج ناگهانی امام حسین علیه السلام از مکه بیان شده است:
1) احتمال خطر جانی
از برخی عبارات امام حسین علیه السلام چنین بر می آید که امام ماندن در مکه را مساوی با بروز خطر جانی برای خود می دانستند چنان که در جواب ابن عباس می فرمایند: «کشته شدن در مکانی دیگر برای من دوست داشتنی تر از کشته شدن در مکه است».
در بعضی از متون به صراحت سخن از این مطلب به میان آمده که یزید عده ای را همراه با سلاح های فراوان برای ترور امام علیه السلام در مکه فرستاده بود.
هم چنین ایشان به برادرشان محمد حنفیه به صراحت از قصد ترور یزید در محدوده ی حرم امن الهی نسبت به خود سخن گفته اند.
2) شکسته نشدن حرمت حرم
در ادامه ی برخی از عبارات پیش گفته، تذکر این نکته از سوی امام حسین علیه السلام وجود داشت که نمی خواهد حرمت حرم امن الهی با ریختم خون او در آن شکسته شود گرچه در این میان، گناه بزرگ از آن قاتلان و جنایتکاران اموی باشد.
آن حضرت این مطلب را در برخورد با عبدالله بن زبیر و به گونه ی تعریض آمیز نسبت به او که بعدها در مکه موضع گرفته که لشکریان یزید حرمت حرم را خواهد شکست به صراحت بیان می دارد. ایشان در جواب ابن زبیر می فرمایند: «پدرم علی علیه السلام برای من نقل کرد که در مکه قوچی است که به وسیله ی آن حرمت حرم شکسته می شود و من دوست ندارم که مصداق آن قوچ باشم».

3) اظهار نارضایتی شدید از حکومت یزید
با توجه به اهمیت حج و شخصیت امام حسین علیه السلام و بهره مندی ایشان از پایگاه وسیع اجتماعی، حرکت امام از این که غیر منتظره و برخلاف معمول بود، باعث جلب توجه همگان شد. برای همین پرسش پدید آمد که چرا در حالی که همگان خود را آماده می کردند به عرفات و منا روند و اعمال حج را به جا آورند، فرزند پیامبر و بهترین راهنمای حاجیان و شایسته ترین افراد برای انجام مناسک حج، مکه را ترک می کند؟ همو که عاشق و دل باخته ی معشوق، عبادت و راز و نیااز با خداست.
حتماً به عنوان اعتراض به حکومت یزید این حرکت صورت گرفته یا حکومت برای امام مشکلی درست کرده که فرزند فاطمه سلام الله علیها نتوانسته در حرم امن الهی مناسک حج را به جا آورد. حرکت امام، بزرگ ترین گام تبلیغاتی و فرهنگی در اعتراض به حکومت ستم پیشه و فاسد یزید به شمار می آمد.

…………………………………………………..

پی نوشت ها:
1) ابن کثیر، البدایه و النهایه
2) سید بن طاووس، لهوف
3) طبری، تاریخ الامم و الملوک
4) بحار الانوار، ج 45
5) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ

(انجمن گفتگوی دینی.برگرفته از نرم افزار شبهات عاشورا شرکت شمیم سافت)

«ألسلام علیک یا أبا عبدالله الحسین علیه السلام»

این خبر را برسانید به کنعانی ها

بوی پیراهن خونین کسی می آید….

محرم در راه است. باز هم هیئت و سینه زنی ها، باز هم صدای طبل و زنجیر.

ای کاش امسال بتوانیم از این سفره ی پر برکت آقا بهترین بهره ببریم …

کاروان می آید از شهر دمشق

بر سر خاک شه سلطان عشق

کاروان با خود رباب آورده است

بهر اصغر (ع) شیر و آب آورده است

کاروان آمد ولی اکبر (ع) نداشت

ام لیلا شبه پیغمبر (ص) نداشت

کاروان آمد ولی شاهی نبود

بر بنی هاشم دگر ماهی نبود …

قول می دهم فقط سال اول دست به استخاره می شوید، بروم یا نروم می کنید و برای نرفتن هم دلیل و استدلال می چینید. یک سال که بروید دیگر آهن دلتان به دام آهنربایی قوی می افتد!

یادش به خیر! سال اولی که می خواستیم برویم پیاده روی اربعین، همه ی فکر و ذکرمان این بود که خدا کند کم نیاوریم. نکند وسط را …

توی را پیرمرد و پیرزن ها و حتی کودکانی را می دیدی که انگار فقط جلوی چشمت ظاهر می شدند تا شرمنده ات کنند!

بین الحرمین که می رسی تازه می فهمی کربلا و عاشورا دیدنی است نه شنیدنی.

راستی امسال نشد؛ سال دیگر می آیی برویم عاشورا را ببینیم …؟!

اما صادق علیه السلام درباره ی ثواب زیارت امام حسین علیه السلام با پای پیاده می فرمایند: « کسی که با پای پیاده به زیارت امام حسین علیه السلام برود، خداوند به هر قدمی که برمی دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو می فرماید و یک درجه مرتبه اش را بالا می برد».

(چهلمین غروب بی حسین(ع)،معاونت فرهنگی و اجتماعی اوقاف)

می خواستم برم کربلا زیارت امام حسین علیه السلام. همسرم سه ماهه حامله بود. التماس و اصرار که منو هم ببر، مشکلی پیش نمی آید. هر جوری بود راضیم کرد با خودم بردمش اما سختی سفر به شدت مریضش کرد. وقتی رسیدم کربلا اول بردمش دکتر. گفت: احتمالاً جنین مرده اگر هم هنوز زنده باشه امیدی نیست چون علائم حیات نداره. وقتی برگشتیم مسافر خونه، خانم گفت: من این داروها رو نمی خورم! بریم حرم. هر جوری که می توانی منو برسون به ضریح آقا. زیر بغل هاش رو گرفتم و بردمش کنار ضریح. تنهاش گذاشتم و رفتم یه گوشه ای واسه ی زیارت. با حال عجیبی شروع کرد به زیارت. بعد هم خودش بلند شد و رفت تا دم در حرم. صبح که برای نماز بیدارش کردم با خوشحالی بلند شد و گفت: چه خواب شیرینی بود، الآن دیگه مریضی ندارم. بعد هم گفت: تو خواب خانمی رو دیدم که نقاب به صورتش بود یه بچه ی زیبارو گذاشت توی آغوشم.

بردمش پیش همون پزشک. بیست دقیقه ای معاینه کرد. آخرش هم با تعجب گفت: یعنی چه؟ موضوع چیه؟ دیروز این بچه مرده بود ولی امروز کاملاً زنده و سالمه! اونو کجا بردید؟ کی این خانم رو معالجه کرده؟ باور کردنی نیست، امکان نداره! خانم که جریان رو براش تعریف کرد، ساکت شد و رفت توی فکر. وقتی بچه به دنیا اومد اسمش رو گذاشتیم “محمد ابراهیم"؛ محمد ابراهیم همت …

(یک راه،ده قدم.محمدعلی رضاپور)

هنگامی که در خرابه ی شام سر پدر را نزد حضرت رقیه سلام الله علیها آوردند، به ناگاه آن دختر سه ساله و رنج کشیده شروع به درد دل با آن سر بریده کرد:
پدرجان! کدام سنگدلی سرت را برید و محاسن تو را به خون پاکت خضاب کرد؟
پدرجان! چه کسی مرا در کودکی یتیم کرد؟ پس از مادر، از غم فراق او به دامان تو پناه می آوردم و محبت او را در چشم های تو سراغ می گرفتم. اکنون پس از تو به دامان که پناه برم؟
پدرجان! پس از تو چه کسی نگهبان دختر کوچکت خواهد بود تا این نهال نوپا به بار بنشیند؟
پدرجان! پس از تو چه کسی غمخوار چشم های گریان من خواهد بود؟
پدرجان! در کربلا مرا تازیانه زدند، خیمه ها را سوزاندند، طناب بر گردن ما انداختند و بر شتر بی جهاز سوار کردند و ما را چونان اسیران از کوفه به شام آوردند…

(ویژه نامه ی شهادات حضرت رقیه.معاونت فرهنگی اداره ی اوقاف)

رقیه (س) دختر سلطان عشق است
رقیه (س) زینت باغ دمشق است

وجود مقدس حسین بن علی علیه السلام در این نهضت عملاً یک آمر و ناهی از منکر بودند و بعد از شهادت ایشان اهل بیت بزرگوارشان به عنوان یک گروه امر به معروف و نهی از منکر درآمدند و تا پایان این ماجرا هر جا که بودند امر به معروف و نهی از منکر کردند. آن ها هرگز به صورت یک جمعیت شکست خورده درنیامدند. آن ها هم مثل خود اباعبدالله علیه السلام پایان کار را زنده ماندن یا کشته شدن نمی دانستند که بگویند مطلب این بود که حسین علیه السلام زنده بماند و به خلافت برسد یا حداقل در گوشه ای برود زندگی کند، پس حالا که کشته شد مطلب تمام شد؛ نه، آن ها دنبال همان هدف حسینی بودند. کشته شدن اباعبدالله علیه السلام از یک نظر برای آن ها آغاز کار بود نه پایان کار. تا آخرین لحظه تبلیغ کردند، نهی از منکر و امر به معروف کردند، دعوت به اسلام کردند.
می دانیم که روز عاشورا وضع به چه منوال بود و شب یازدهم را اهل بیت پغمبر چگونه گذراندند. روز یازدهم جلادهای ابن زیاد می آیند اهل بیت علیهم السلام را سوار شترهای بی جهاز می کنند و حرکت می دهند و شب دوازدهم را شاید تا صبح یکسره با کمال ناراحتی روحی و جسمی طی طریق می کنند و همان روز پیش از ظهر وارد شهر کوفه می شوند. وقتی وارد مجلس ابن زیاد می شوند بعد از آن همه شکنجه های روحی و جسمی چه حالتی دارند! حضرت زینب سلام الله علیها را وارد مجلس می کنند. عده ای از زن های اصحاب دور حضرت را گرفتند و ایشان در وسط زن ها وارد مجلس ابن زیاد شدند ولی سلام نکردند، اعتنا نکردند. ابن زیاد از این که ایشان احساس مقاومت کردند ناراحت شد. سلام نکردن حضرت زینب سلام الله علیها معنایش این است که هنوز اراده ی ما زنده است، هنوز ما به شما اعتماد نداریم، هنوز هم روح حسین بن علی علیه السلام در کالبد زینب سلام الله علیها می گوید: «هیهات من الذّله». ابن زیاد از این بی اعتنایی ناراحت شد. گفت: «مَن هذه المُتَکبّرَه» با «مَن هذه المُنَتکّرَه»؟: این متکبر یا این ناشناس کیست؟ کسی جواب نداد. بار دوم و سوم سئوال کرد. بالاخره زنی جواب داد: «هذِه زینبُ بِنتُ علیّ بن أبی طالب». ابن زیاد با زخم زبان گفت: «ألحمدُ لله الّذی فَضَحَکُم و أکذَبَ أحدوثَتَکُم»: خدا را شکر می کنم که شما را رسوا و دروغتان را آشکار کرد.

حضرت زینب در کمال جرأت و شهامت فرمودند: «أالحمدُلله الّذی أکرَمنا بالشّهادَه»: خدا را شکر می کنم که افتخار شهادت را نصیب ما کرد. خدا را شکر می کنم که این تاج افتخار را بر سر برادر من گذاشت. خدا را شکر می کنیم که ما را از خاندان نبوت و طهارت قرار داد. بعد در آخر فرمودند: «إنّما یفتَضحُ الفاسقُ و یکذِبُ الفاجرُ و هو غیرُنا».
این مقدار شهامت و شجاعت و ایمان عملی! این امر به معروف و نهی از منکر است و این تازه یک درجه و یک مرحله ی آن است. از این بالاتر خطبه ی بسیار غرّاء حضرت زینب سلام الله علیها در مجلس یزید بن معاویه است. نزدیک یک ماه است که حضرت در چنگال دشمنان اسیر است و حداکثر زجری را که به یک اسیر می دهند به او داده اند ولی ببینید در مجلس یزید چه کرده است!

(حماسه حسینی.شهیدمطهری)

یکی از پدیده ها و شاخصه های مهم در نهضت عاشورا، وجود زنان و همراهی اهل بیت علیهم السلام با امام حسین علیه السلام است که در وهله ی اول تعجب آور به نظر می رسد اما با بررسی و تحلیل همه جانبه ی موضوع و با توجه به آثار و نقش حضرت زینب و حضرت ام کلثوم و دیگر بانوان بزرگوار در ثمردهی نهضت عاشورا، اهمیت توجه و تدبیر هوشمندانه ی امام حسین علیه السلام به ضرورت حضور اهل بیت مشخص می شود. برخی از دلائل وجود اهل بیت و بانوان در صحنه ی عاشورا به این شرح است:

1) انجام تکلیف الهی در جهت افشای جریان نفاق و حکومت فاسق یزید و حمایت و دفاع از دین و اطاعت از رهبری امام حسین علیه السلام
2) ارائه ی الگو و تبیین رسالت و مسئولیت زن مسلمان در زمینه ی حوادث اجتماعی، سیاسی و ایفای نقش فعال در آسیب شناسی جامعه و آسیب زدایی؛ همان طور که حضرت زهرا سلام الله علیها همواره جدای از فعالیت های سیاسی و اجتماعی نبودند و هرجا خطری برای اسلام احساس می کردند به میدان می آمدند و وظیفه ی خویش را انجام می دادند.
3) شرایط جامعه ی اسلامی و خصوصیات نهضت امام حسین علیه السلام به گونه ای بود که اگر زنان در نهضت عاشورا نبودند، زمینه ی پیروزی قطعی نهضت فراهم نبود. نقش اهل بیت و به ویژه حضرت زینب و ام کلثوم سلام الله علیهما در رهبری و هدایت نهضت پس از واقعه ی عاشورا و سخنان آتشین دو بزرگوار در کوفه و کلام قاطع حضرت زینب در مجلس یزید در تبیین آرمان رهبری نهضت عاشورا و افشای چهره ی تنفرآمیز و شرک آلود یزید نقش تعیین کننده داشت.

(معارف عاشورا،علی سعیدی به نقل از تحقیق پایانی طلبه خانم معصومه نیاساروکلائی)

حادثه ی عاشورا و تاریخچه ی کربلا دو صفحه دارد: یک صفحه ی سفید و نورانی و یک صفحه ی تاریک و سیاه و ظلمانی. اما صفحه ی سیاه و تاریکش از آن نظر سیاه و تاریک است که در آن فقط جنایت بی نظیر و یا کم نظیر می بینیم. نمی گویم جنایتی مثل کربلا در دنیا وجود نداشته است ولی می توانم بگویم در مشرق زمین وجود نداشته است. از این نظر حادثه ی کربلا یک جنایت و یک تراژدی است، یک مصیبت است. این صفحه را که نگاه می کنیم در آن کشتن بی گناه می بینیم، کشتن جوان می بینیم، کشتن شیرخوار می بینیم، آب ندادن به یک انسان می بینیم. وقتی حادثه را از جنبه ی جنایی نگاه کنیم، آن که می خورد قهرمان نیست، او بیچاره ی مظلوم است. قهرمان در این نگاه یزید بن معاویه است، عبیدالله بن زیاد است، شمر بن ذی الجوشن است.

اما در صفحه ی سفید آن دیگر قهرمان، پسر معاویه نیست، پسر زیاد نیست، شمر نیست. در آن جا قهرمان امام حسین علیه السلام است. در آن صفحه دیگر جنایت نیست، بلکه حماسه است، افتخار و نورانیت است، تجلی حقیقت و انسانیت است، تجلی حق پرستی است. این صفحه را که نگاه می کنیم می گوییم بشریت حق دارد به خودش ببالد اما وقتی صفحه ی سیاهش را مطالعه می کنیم می بینینم بشریت سرافکنده است و خودش را مصداق این آیه می بیند که می فرماید: « قالوا أتجعل فیها من یفسد فیها و یفسک الدّماء و نحن نسبّح بحمدک و نقدّس لک ».

(حماسه حسینی.استاد مرتضی مطهری)

دوباره مرغ روحم هوای کربلا کرد

دل شکسته ام را اسیر و مبتلا کرد

نه طاقت و توانم به لب رسیده جانم

که هر چه کرد با من فراق کربلا کرد

چه کربلای اشکی چه نینوای خونی

که دیده و دلم را به غصه مبتلا کرد

فدای آن شهیدی که در کنار سنگر

ز قطره قطره خونش حسین (ع) را صدا کرد

فدای شیرخواری که وقت جان سپاری

دو چشم خویش بست و دو لب به خنده وا کرد

فدای آن شهیدی که تا دوتا شد از تیغ

ز کوه غصه پشت حسین (ع) را دوتا کرد

شود تمام هستی فدای آن دو دستی

که غرق بوسه و اشک علی مرتضی (ع) کرد

فدای آن حسینی که زیر تیغ قاتل

سرش بریده گشت و به شیعیان دعا کرد

و محرم در راه است …

از دیدگاه مقام معظم رهبری دو گروه از اندیشمندان در تعیین هدف قیام حسینی به بیراهه رفته اند:

1)    کسانی که قیام آن حضرت را « برای تشکیل حکومت و کنار زدن حکومت فاسد یزید » می دانند .
2)    کسانی که قیام آن حضرت را برای « شهید شدن » می پندارند .

دیدگاه گروه نخست درست نیست زیرا « کسی که به قصد حکومت حرکت می کند تا آن جا پیش می رود که ببیند این کار شدنی است . تا دید احتمال شدن این کار یا احتمال عقلایی وجود ندارد وظیفه اش این است که برگردد . » حال آن که حضرت با وجود علم به شهادت خود و یارانش تا آخرین قظره ی خون پاکش به مبارزه ادامه داد و شربت شهادت نوشید .

دیدگاه گروه دوم نیز نادرست است زیرا با مبانی اسلامی درباره ی مسئله ی شهادت سازگاری ندارد . این گروه معتقدند « حضرت می دانست که نمی تواند حکومت تشکیل دهد بلکه اصلاً آمد تا کشته و شهید شود ! » یعنی امام حسین علیه السلام اندیشید که  چون با ماندن نمی شود کاری کرد پس برویم با شهید شدن کاری بکنیم ! در حالی که ما در اسناد و مدارک اسلامی نداریم که برو خودت را به کام کشته شدن بینداز .

پس نتیجه این شد که « نه می توانیم بگوییم که حضرت قیام کرد بری تشکیل حکومت و هدفش تشکیل حکومت بود و نه می توانیم بگوییم حضرت برای شهید شدن قیام کرد . »

(ویژه نامه ی عاشورا عبرت تاریخ.اداره ی اوقاف)

سرچشمه ی فیض لایزال است حسین (ع)

دلداده ی ذات ذوالجلال است حسین (ع)

با آب فرات کام او را چه نیاز

لب تشنه ی چشمه ی وصال است حسین (ع)