یکی از پدیده ها و شاخصه های مهم در نهضت عاشورا، وجود زنان و همراهی اهل بیت علیهم السلام با امام حسین علیه السلام است که در وهله ی اول تعجب آور به نظر می رسد اما با بررسی و تحلیل همه جانبه ی موضوع و با توجه به آثار و نقش حضرت زینب و حضرت ام کلثوم و دیگر بانوان بزرگوار در ثمردهی نهضت عاشورا، اهمیت توجه و تدبیر هوشمندانه ی امام حسین علیه السلام به ضرورت حضور اهل بیت مشخص می شود. برخی از دلائل وجود اهل بیت و بانوان در صحنه ی عاشورا به این شرح است:

1) انجام تکلیف الهی در جهت افشای جریان نفاق و حکومت فاسق یزید و حمایت و دفاع از دین و اطاعت از رهبری امام حسین علیه السلام
2) ارائه ی الگو و تبیین رسالت و مسئولیت زن مسلمان در زمینه ی حوادث اجتماعی، سیاسی و ایفای نقش فعال در آسیب شناسی جامعه و آسیب زدایی؛ همان طور که حضرت زهرا سلام الله علیها همواره جدای از فعالیت های سیاسی و اجتماعی نبودند و هرجا خطری برای اسلام احساس می کردند به میدان می آمدند و وظیفه ی خویش را انجام می دادند.
3) شرایط جامعه ی اسلامی و خصوصیات نهضت امام حسین علیه السلام به گونه ای بود که اگر زنان در نهضت عاشورا نبودند، زمینه ی پیروزی قطعی نهضت فراهم نبود. نقش اهل بیت و به ویژه حضرت زینب و ام کلثوم سلام الله علیهما در رهبری و هدایت نهضت پس از واقعه ی عاشورا و سخنان آتشین دو بزرگوار در کوفه و کلام قاطع حضرت زینب در مجلس یزید در تبیین آرمان رهبری نهضت عاشورا و افشای چهره ی تنفرآمیز و شرک آلود یزید نقش تعیین کننده داشت.

(معارف عاشورا،علی سعیدی به نقل از تحقیق پایانی طلبه خانم معصومه نیاساروکلائی)