چرا امام حسین علیه السلام حج خود را رها کرده و از مکه خارج شدند؟

نکته ی قابل توجه در رابطه با این که چرا امام حسین علیه السلام حج خود را نیمه تمام رها کرده بودند، سئوال اشتباهی است چرا که اصلاً امام حسین علیه السلام حجی را شروع نکرده بودند تا آن را نیمه تمام رها کرده باشند. از لحاظ فقهی، شروع و ورود به حج از روز نهم ماه ذی حجه است که حاجیان بعد از محرم شدن به عرفات رفته و با وقوف در عرفات اعمال حج شروع می شود. از آن جایی که خروج امام علیه السلام از مکه در روز هشتم ذی حجه امری مسلم است، پس آن حضرت اصلاً حج را شروع نکرده بودند تا آن را نیمه کاره رها کرده باشند.
حال آن چه که از لحاظ تاریخی مورد سئوال قرار می گیرد این است که چه ضرورتی داشت که آن حضرت بدون انجام اعمال حج، مکه را ترک کرده و به سوی کوفه حرکت کردند؟ چرا مدتی دیگر در مکه نماندند تا هم حج را به جا آورده و هم از اجتماع عظیم مردم در صحرای عرفات برای بیدار سازی مردم استفاده کنند؟!

در پاسخ به این سئوال مهم، دلایلی برای خروج ناگهانی امام حسین علیه السلام از مکه بیان شده است:
1) احتمال خطر جانی
از برخی عبارات امام حسین علیه السلام چنین بر می آید که امام ماندن در مکه را مساوی با بروز خطر جانی برای خود می دانستند چنان که در جواب ابن عباس می فرمایند: «کشته شدن در مکانی دیگر برای من دوست داشتنی تر از کشته شدن در مکه است».
در بعضی از متون به صراحت سخن از این مطلب به میان آمده که یزید عده ای را همراه با سلاح های فراوان برای ترور امام علیه السلام در مکه فرستاده بود.
هم چنین ایشان به برادرشان محمد حنفیه به صراحت از قصد ترور یزید در محدوده ی حرم امن الهی نسبت به خود سخن گفته اند.
2) شکسته نشدن حرمت حرم
در ادامه ی برخی از عبارات پیش گفته، تذکر این نکته از سوی امام حسین علیه السلام وجود داشت که نمی خواهد حرمت حرم امن الهی با ریختم خون او در آن شکسته شود گرچه در این میان، گناه بزرگ از آن قاتلان و جنایتکاران اموی باشد.
آن حضرت این مطلب را در برخورد با عبدالله بن زبیر و به گونه ی تعریض آمیز نسبت به او که بعدها در مکه موضع گرفته که لشکریان یزید حرمت حرم را خواهد شکست به صراحت بیان می دارد. ایشان در جواب ابن زبیر می فرمایند: «پدرم علی علیه السلام برای من نقل کرد که در مکه قوچی است که به وسیله ی آن حرمت حرم شکسته می شود و من دوست ندارم که مصداق آن قوچ باشم».

3) اظهار نارضایتی شدید از حکومت یزید
با توجه به اهمیت حج و شخصیت امام حسین علیه السلام و بهره مندی ایشان از پایگاه وسیع اجتماعی، حرکت امام از این که غیر منتظره و برخلاف معمول بود، باعث جلب توجه همگان شد. برای همین پرسش پدید آمد که چرا در حالی که همگان خود را آماده می کردند به عرفات و منا روند و اعمال حج را به جا آورند، فرزند پیامبر و بهترین راهنمای حاجیان و شایسته ترین افراد برای انجام مناسک حج، مکه را ترک می کند؟ همو که عاشق و دل باخته ی معشوق، عبادت و راز و نیااز با خداست.
حتماً به عنوان اعتراض به حکومت یزید این حرکت صورت گرفته یا حکومت برای امام مشکلی درست کرده که فرزند فاطمه سلام الله علیها نتوانسته در حرم امن الهی مناسک حج را به جا آورد. حرکت امام، بزرگ ترین گام تبلیغاتی و فرهنگی در اعتراض به حکومت ستم پیشه و فاسد یزید به شمار می آمد.

…………………………………………………..

پی نوشت ها:
1) ابن کثیر، البدایه و النهایه
2) سید بن طاووس، لهوف
3) طبری، تاریخ الامم و الملوک
4) بحار الانوار، ج 45
5) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ

(انجمن گفتگوی دینی.برگرفته از نرم افزار شبهات عاشورا شرکت شمیم سافت)