علت هجرت حضرت معصومه سلام الله علیها به قم
در بررسی علل هجرت حضرت معصومه سلام الله علیها به ایران می توان گفت که وضعیت بحرانی سیاسی و اجتماعی دوره عباسیان در این امر تأثیرگذار بوده است مثلاً شرایط دشوار علویان که در آن امنیت جانی و مالی نداشتند، یکی از دلایل می باشد. در چنان شرایطی حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها تصمیم گرفتند تا از مدینه به ایران هجرت کنند.
احتمالات دیگری نیز مطرح است:
1) بنابر برخی گزارش ها امام رضا علیه السلام و حضرت معصومه سلام الله علیها هر دو از یک مادر متولد شده اند. عشق و علاقه آن حضرت به امام رضا علیه السلام به گونه ای بود وی هرگز نتوانست دوری از برادر را تحمل کند.
2) برخی نقل کرده اند که امام رضا علیه السلام از مرو نامه ای خطاب به حضرت معصومه سلام الله علیها نوشتند و به دست یکی از غلامان مورد اعتماد خود دادند تا آن را به دست ایشان در مدینه برساند. حضرت معصومه سلام الله علیها نیز پس از دریافت نامه آماده سفر شدند.
3) برتری سرزمین قم و محوریت آن در آینده یکی از علل هجرت حضرت معصومه سلام الله علیها به ایران بود. اهالی قم از همان قرون اولیه به طرفداری و پیروی از اهل بیت علیهم السلام مشهور بوده اند و از سوی دیگر مردم قم همواره مورد ستایش ائمه علیهم السلام بوده اند.
4) برخی گفته اند که مأمون حضرت معصومه سلام الله علیها را از امام رضا علیه السلام خواستگاری نمود و حضرت به اجبار نامه ای به ایشان نوشتند و از ایشان خواستند که راهی مرو شوند.
5) حضرت معصومه سلام الله علیها برای فرار از ظلم و ستم حکومت و نشر و تبلیغ آیین محمدی صلی الله علیه و آله و سلم و فاش کردن چهره عباسیان و مظلومیت خاندان اهل بیت علیهم السلام و روشن ساختن اذهان جامعه نسبت به امامت و ولایت، هجرت را برگزیدند.
از جمع بندی میان احتمالات فوق، گزینه های اول و چهارم مردود است زیرا در منابع معتبر تاریخی یا روایی دیده نشده است اما احتمالات دیگر هر کدام می تواند دلیلی قانع کننده برای هجرت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها به ایران باشد.
(بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم علیه السلام.سید یاسین زاهدی)